Chemia Nukleove kyseliny + prenos genetickej informacie
NK-polymery v molek. kde je ulozena gen. inf. Spolocne S Biel sa povazuju za najdolez. zlozky zivych sustav. Vo svojej struk. maju ulozenu genet. inf., podla kt. si buduje organ. svoje telo. Tato gen. inf. urcuje funkciu jednot. buniek a organov a do urcitej mieri rozhoduje aj o spravani sa organizmu ako celku. Spozna. gen. kodu, podla kt. sa informacia ulozena v NK prenasa do struktury Biel. patri k najvyz uspechom modernych biol. vied. Prenosom dedic. znakov sa zaobera genetika. Klasicka genetika-Mendelovska genetika. Vedny odbor- molekulova genetik. ZLOZKY NK- NK su polynukleotidy , stav. zl. su nukleotidy. NUKLEOTID – zasadita- heterocyklicke dusikate purinove a pyrimiinove bazy[PUR-Adenin, Guanin---PYR-Cytozin, Uracil, Tymin] Neutralna-sachar. zlozka(pentoza)[riboza, deoxyriboza] Kysla-k. trihydrogenfosforecna H3PO4. DNA- A,G,C,T> >>2-deoxy-D-riboza RNA-A,G,C,U>>>D-riboza PUR – Adenin[6-aminopurin]Guanin[2-amino-6-oxopurin] PYR – Cytozin[2-oxo-4-aminopyrimidin]Uracil[2,4-dioxopyrimidin]Tymin[2,4-dioxo-5-metylpyrimidin] NUKLEOZID>>baza+sacharid>>PUR-Adenozin, Guanozin PYR-Cytidin, Uridin, Tymidin NUKLEOTID>> baza+sacharid+H3PO4 Adenozinmonofosfat[AMP]Guanozin-[GMP]Cytidin-[CMP]Uridin-[UMP]Tymidin[TMP], ak nukleotid obsahuje ribozu AMP, akdeoxyribozu dAMP. Na sacahrid sa naviaze baza a H3PO4 Ak obsahuju ribozu>>ribonukleotidy. SACHARID>>BAZA---N-glykozidova vazba, SACHARID>>>P[k. fosof.]---- esterova vazba. Jeednotlive nukleotidy su v NK navzajom spojene 3, 5-fosfodiesterovou vazbou medzi 5-fosfatom jedneho nukleotidu a 3 hydroxylovou skupiou pentozy susedneho nukleotidu za vzniku polynuleotidoveho retazca. Vznika makromolek. latka C1>>>N1[pyrimidin]....C1>>>N9[purin] STRUKTURA NK – Miescher izoloval z jadier nuklein, Altman vymyslel nazov NK. STRUKTURA DNA – Priamarna struk DNA>>>dana sekvenciou nukleotidov v polynukleotidovom retazci ,3,5 fosfodiesterovej vazby/Sekunda truk.>>>dihelix[pravotociva dvojzavitnica], tvorena 2 samostatnymi polynukleotitid. vlaknami, vlakna orientovane protismerne v zmysle 3 s ciarov--> ciarov koniec, 5-->3 koniec, plati princip komplementarity , vzdy 1 purinova s jednou pyrimidinovou bazou. G sa viaze 3 vodikovymi vazbami s Cytozinom, Adenin sa viaze s dvoma vodik. vazbami s tyminom v DNA alebo uracilom v RNA. PAROVANIE BAZ. Z tohto parovania vyplyva ze sekvencia nukleotidov v 1 retazci DNA je komplementarna sekvencii v 2 retazci. Zvysky kys. fosfor. davaj umoleku. DNA zaporny naboj. . Tato sekun. struk. ma mnoho konformacnych podtypov pretoze tato molekula sa moze natahovat, amrstovat, ohybat. Tercialna struktura – superhelix, V struk. DNA ej uchovana inf. o primarnej struk. BIEL. Tato DNA v eukaryoti. b unke – v jadre a relativna molek. hmot.-10-12. Celkova dlzka- niekolko cm. DNA je najvacsia mlk. presne definovanou strukturov. V jadre buniek je DNA komplik. stocena s spolu s BIEl vytvara chromozomy. STRUKTURA RNA – Primar. struk>>>dana poradim nukleotidov v polynukleotidovom retazci, vacsina tyminu je nahradena uracilom. Sekundar struk.>>>pricinou je , ze RNA izolovana z jednej bunky nie je homogenna, ale je to zmes niekolkych druhov molekul, molek. RNA nema vsade rovnaku priestorovu struktura(nie je znama) DRUHY RNA – mRNA[mediatorova][v jadre, cytoplazme], sprostredkuva prenos gen. inf. z DNA na proteiny, velkost molekul zavisi od mnozstva prenasanej informacie. Ribozomova-rRNA>>je stavebmou zlozkou ribozomov a v bunke tvorit az 90 percent ribonuk. kys. Transferova-tRNA>>>ribonukleova kys. prenasaju aktivovane AK pri proteosynteze, v bunke sa nachadzaju rozpustene v cytoplazme, kazda tRNA mze prenasat len 1 Ak preto bunka musi obsahovat tolko typov tRNA, kolko je Ak[20], struktura je pomerne dobre prestud. , ma tvar datelin. listu, na jednej zo zloziek sa nachadza trojica baz-->antikodon , kt. je komplemnetarna kodonu ku trojici baz na RNA>>kodon , na opacnomkonci sa nachadza miesto pre naviazanie AK. Nukleova-nRNA>>> malo preskumana-jadrovaVirusova RNA>>>v rast. virusoch , ale aj zivoc. , plni funkciu DNA aj funkciu mRNA PRENOS GEN. INF>Z molek. hlad. je kazdy biol. druh chark. strukturov BIEl, 1)musi mat ulozenú inf. o primar. struk. bielk.2) musi mat schopnost odovzdavat tuto inf. z generacie na generaciu 3) musi mat schopnost tuto inf. realizovat-----Infor. o strukture BIEL. je trvalo ulozena v DNA. Usek, v kt. je zakodovana info.o kompletnom polypep. retazci-gen Subor vsetkych genov tvori genom.PROTEOSZNTEZA>>>replikacia DNA>transkripcia> mRNA>translacia>BIEL. Pri replikacii DNA prechadza komplement. inf. z mater. na dcersku b. , synteza mRNA, rRNA a tRNA maj uvseobecnu funkcie v organizmoch, trojica baz, kt koduje sa nazyva kodin>Kazda AK ma enzym aminoacyl-tRNA-ligazy, specifickost vazby AK na tRNA, enzymi oznaco. za intelig. zlozky celeho system proteosyntezu[rozumeju reci aj nukleotidov aj reci AK], pre kazdy par tRNA AK existuje iny specif. enzym t-aminoacyl tRNA-ligaza, genom aj najjednoduchsej bunky obsahuje nmiekolko tisic genov, kazda bunka organizmu obsahuje uplne rovnaku gen. inf. , ale presne a cielene, vypinanie a zapinanie genov vedie k tomu, ze bunky roznych tkaniv syntetizuju BIEl a nadobudaju tak rozne morfologicke a biochem. charakteris., poruchy v tomto systeme moze mat zavazne dosledky, bezchybny prenos gen. infor. je velmi dolezity, preto je mnohonasobne pociteny, obcas dochadza k chyb. prepisu->mutacia , tazke postihnutie, iba niekedy SLACHTENIE MUTACIA>> akakolvek zmena organizmu>>.FYZ>> radioak. ziar. CHEM>>>mutageny [ch. lat/ vyvola. mutaciu], karinogenne.
|